Het gevaar van BSE

De vraag
Hoe gevaarlijk is BSE voor de mens?
Op deze vraag kun je een kort of een lang antwoord geven. Het korte antwoord is: dat weten we niet. Het is eenvoudigweg nog te vroeg om dat met enige betrouwbaarheid te kunnen zeggen. Een langer antwoord vind je hieronder. Het is wel duidelijk, dat mensen de ziekte variant Creutzfeldt-Jakob (vCJ) kunnen krijgen ten gevolge van besmetting met BSE. In Utrecht is een jonge vrouw onlangs hieraan overleden5. Het is niet onwaarschijnlijk dat er zich meer gevallen zullen voordoen, maar dan gaat het waarschijnlijk om personen die al geruime tijd geleden besmet zijn, omdat er ondertussen veel preventieve maatregelen zijn genomen. De kans op nieuwe besmettingen bij mensen is klein. Maar wat is 'klein'?
Het opzoeken Met behulp van zoekmachine Google vond ik de volgende bronnen:
  • een "BSE Dossier"2 op de website van het NRC;
  • op de website van het Britse Department of Health vond ik gedetailleerde statistische gegevens over het optreden van Creuzfeldt-Jakob (totaal en de met BSE in verband gebrachte variant), de aantallen ziektegevallen en sterfgevallen, 'verdachte' gevallen en aangetoonde gevallen)3;
  • een heel pakket informatie met veel goede links op de website van het CDIC-Lelystad4, het Nederlandse expertisecentrum voor het testen van koeien op BSE;
  • Kennislink.nl heeft ook een goede verzameling artikelen over BSE en vCJ.
Ik heb ook informatie gevonden bij de RIVM en bij de Gezondheidsraad en de website van Wakker Dier, die voor een actiegroep verrassend objectief overkwam.
Wat ik vond
Gezondheidsraad De Gezondheidsraad, waarin onze knapste koppen op het gebied van medisch onderzoek zijn verzameld, zegt er in februari 2001 dit over:
Waarschijnlijk is de Nederlandse bevolking, en dus ook de Nederlandse donorpopulatie, via de voedselketen aan het BSE-agens blootgesteld. Het is niet geheel uit te sluiten dat deze blootstelling nog steeds plaatsvindt. Het is nog niet mogelijk de mate van blootstelling van de donorpopulatie nauwkeurig te kwantificeren. Ook is niet bekend aan hoeveel BSE-agens een individu moet worden blootgesteld om besmet te raken.1 (accentueringen van mij, JL)
De Gezondheidsraad had zich in het bijzonder gebogen over de mogelijkheid van besmetting via bloedtransfusies. In principe is de ziekte heel moeilijk over te dragen van de ene soort op de andere (bijvoorbeeld van koeien op mensen), maar als er eenmaal mensen besmet zijn, is de besmetting via bloedcontact veel eenvoudiger.
  De Gezondheidsraad adviseerde een aantal preventieve maatregelen ter voorkoming van besmetting door middel van bloedtransfusies, onder andere door bloedproducten een extra behandeling te geven.
Cijfers In 1995 overleed in het Verenigd Koninkrijk de eerste mens aan vCJ, de ziekte die door BSE kan worden veroorzaakt. De Monthly Creutzfeldt Jakob Disease Statistics3 van de Britse Department of Health, gepubliceerd op 1 juli 2005, meldt als totaal aantal zekere en vermoedelijke gevallen van vCJ 156 personen (in het Verenigd Koninkrijk). Daarvan zijn er 150 overleden. In de rest van de wereld zijn er nog eens 11 personen aan vCJ overleden, in Frankrijk, Ierland, Italië, Canada, VS en Japan en Nederland (gegevens van mei 2005).
  In Nederland is er één geval van vCJ vastgesteld. Een 26-jarige patiënte uit Utrecht. Het ziektebeeld van vCJ is goed te herkennen, maar 100% zekerheid over de diagnose is over het algemeen pas achteraf, door autopsie, te verkrijgen. Door alle andere oorzaken uit te sluiten, heeft men kunnen concluderen dat deze patiënte de ziekte hoogst waarschijnlijk heeft gekregen door het eten van besmet vlees. De incubatietijd is trouwens onbekend, maar vermoedelijk meer dan 10 jaar. Ter vergelijking, andere vormen van Creutzfeldt-Jakob, die niet door BSE veroorzaakt worden, zijn in Nederland tot dusver bij 15 patiënten vastgesteld.
  Het geschatte aantal runderen dat BSE heeft gehad, wordt geschat op een miljoen. Bij 179.000 runderen is het aangetoond. In Nederland bij 18 runderen.
Prognoses In een artikel in Graadmeter over een congres in Vancouver in 2002 werd gezegd:
De schattingen over het uiteindelijke aantal patiënten met vCJ vertonen nog altijd grote variatie. Eén spreker (Brown, National Institute of Health, Bethesda, Verenigde Staten) durfde de uitspraak aan dat hij verwachtte dat nu de hoogste incidentie wel bereikt zou zijn en dat het met het uiteindelijk aantal slachtoffers wel mee zou vallen. Anderen deelden deze hoop wel, maar zagen nog geen bewijzen.8
  In een interview met dr. Cornelia van Duijn van de Erasmus Universiteit Rotterdam werd haar gevraagd hoe groot ze de kans achtte dat anderen de ziekte hebben opgelopen of nog gaan oplopen. Zij antwoordde:
"Deze kans is vrij klein. We verwachten echter nog wel meer mensen die al jaren eerder de ziekte hebben opgelopen en pas nu of later symptomen gaan vertonen."6
  Op de website van Wakker Dier vond ik een simpel en duidelijk antwoord:
Het kan dus zijn dat komende jaren duizenden mensen in Europa overlijden door Creutzfeldt-Jacob. Het kan ook beperkt blijven tot enkele tientallen mensen.

Bronnen

  1. Variant van de ziekte van Creutzfeldt-Jakob en bloedtransfusie, Advies Gezondheidsraad
  2. Chronologie, Dossier BSE, NRC
  3. Monthly Creutzfeldt Jakob Disease Statistics
  4. BSE, CIDC - Lelystad
  5. Diagnose variant Creutzfeldt-Jakob bevestigd, Kennislink
  6. Nederlandse vrouw besmet met gekke-koeienziekte, Kennislink
  7. "Overdraagbare spongiforme encefalopathieën", Informatiebulletin van het Staatstoezicht op de volksgezondheid
  8. "De veiligheid van bloedtransfusie", in: Graadmeter, nr. 5, jaargang 18, sept./okt. 2002, Gezondheidsraad
Overzicht Volgende vraag